Men vi sinh và men tiêu hóa là một trong những từ khóa được search nhiều nhất trên google về chủ đề sức khỏe đời sống. Trong bài viết này, báo mới Gia Lai sẽ viết bài Cách nhận biết men vi sinh và men tiêu hóa? Cách sử dụng men tiêu hóa và men vi sinh cho trẻ nhỏ.
Có nhiều người không quan tâm để ý, hoặc có tìm hiểu nhưng vẫn mù mờ nên nhầm lẫn cả về khái niệm lẫn tác dụng của hai loại chế phẩm này.
Cách nhận biết men vi sinh và men tiêu hóa?
Hiện nay, để điều trị các chứng rối loạn tiêu hóa, tùy trường hợp mà trong kê đơn của các bác sỹ có men tiêu hóa (Digestive enzymes) hoặc men vi sinh (Probiotics), đôi khi dùng cả hai loại.
Thực ra có nhiều người không quan tâm để ý, hoặc có tìm hiểu nhưng vẫn mù mờ nên nhầm lẫn cả về khái niệm lẫn tác dụng của hai loại chế phẩm này, dẫn đến sử dụng sai mục đích đôi khi gây hại cho sức khỏe.
Vậy men vi sinh và men tiêu hóa là gì, chúng khác nhau như thế nào, làm sao để hiểu đúng và sử dụng hiệu quả các chế phẩm này? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu ở bài viết dưới đây.
Men vi sinh
Trước hết phải nhấn mạnh rằng men vi sinh là những vi sinh vật còn sống [1], và bởi vì chúng có lợi cho cơ thể của chúng ta nên thường được gọi là các lợi khuẩn.
Các vi khuẩn có ích trong ruột lên men thức ăn, sản xuất các acid béo chuỗi ngắn (acid lactic, propionic và acid butyric), acid hóa đường ruột và ngăn ngừa sự phát triển của các vi khuẩn có hại, hạn chế nhiễm khuẩn đường tiêu hóa, khắc phục tình trạng loạn khuẩn ruột, giúp cho hệ miễn dịch tại đường ruột tăng cường hoạt động.
Nhờ đó, đường ruột được khỏe mạnh để thực hiện tốt chức năng tiêu hóa và hấp thu thức ăn. Men vi sinh được chỉ định dùng sau khi sự cân bằng trong hệ vi khuẩn đường ruột bị đảo lộn dẫn đến rối loạn (thường gặp ở người bệnh vừa điều trị kháng sinh phổ rộng), biểu hiện ở việc đi ngoài phân sống, tiêu chảy, khó tiêu, trướng bụng,…
Men vi sinh (Probiotics) thường được phối hợp với Prebiotic để hỗ trợ và phát huy hiệu quả tốt hơn. Như đã đề cập ở trên, men vi sinh là các lợi khuẩn còn sống nên chúng cũng cần “thức ăn”.
Chúng không những không tranh chấp dinh dưỡng với cơ thể chúng ta mà còn giúp tiêu hóa những thức ăn thừa như chất xơ tan trong nước (chủ yếu là các Oligosaccharides, cũng chính là các Prebiotic), cạnh tranh dinh dưỡng với các vi sinh vật gây bệnh, sản sinh ra một số chất quan trọng cho cơ thể như acid folic, các vitamin nhóm B.
Men tiêu hóa
Không giống với men vi sinh, bản chất của men tiêu hóa là các protein được tiết ra bởi các tuyến trong cơ thể, có tác dụng phân cắt các thành phần phức tạp trong thức ăn thành các đơn phân để cơ thể có thể hấp thu được.
Có bốn nhóm enzyme chính:
– Protease và peptidase: Phân cắt protein thành các chuỗi peptide và các acid amin.
– Amylase: Biến đổi các Carbonhydrate (tinh bột chín, các đường đôi) thành các đường đơn (như Glucose).
– Lipase: Cắt nhỏ các chất béo trong thức ăn thành các acid béo.
– Nuclease: Phân chia các acid Nucleic thành các Nuicleotide. [3].
Men tiêu hóa được chỉ định khi nghi ngờ hoặc có bằng chứng cho thấy bệnh nhân bị thiếu một hoặc nhiều loại enzyme. Có thể gặp tình trạng này trong các trường hợp:
– Ăn quá nhiều trong mỗi bữa ăn khiến cơ thể không thể sản sinh đủ lượng enzyme để tiêu hóa hoàn toàn thức ăn, gây ra đầy bụng, chậm tiêu, tiêu chảy hoặc táo bón.
– Người mới ốm dậy nên hệ tiêu hóa bị suy yếu, trẻ em suy dinh dưỡng, gầy gò, ăn nhiều vẫn không tăng cân.
– Không có hoặc giảm cảm giác thèm ăn.
– Trẻ em hoặc người lớn bị chứng bất dung nạp sữa bò do thiếu enzyme lactase.
– Những bệnh nhân bị phẫu thuật cắt một phần dạ dày, bệnh nhân tổn thương tụy dẫn đến suy tụy ngoại tiết [4].
Cũng có khi men tiêu hóa được dùng để tăng cường thêm khả năng tiêu hóa thức ăn trong một khoảng thời gian nhất định nào đó. Tuy nhiên, nếu lạm dụng và dùng kéo dài sẽ gây tác dụng ngược lại do lượng men tiêu hóa được cung cấp nhiều từ bên ngoài trong thời gian dài sẽ dẫn đến ức chế việc cơ thể tự tiết ra các men tiêu hóa nội sinh.
Sử dụng nhiều men tiêu hóa ảnh hưởng đến đại tràng.
Cách sử dụng men tiêu hóa và men vi sinh cho trẻ nhỏ
Khi trẻ dưới 5 tuổi có biểu hiện biếng ăn, tiêu chảy… điều đầu tiên bố mẹ nghĩ tới là mua men tiêu hóa cho con uống mà không hiểu rõ cơ chế tác dụng. Chưa kể men tiêu hóa được bán tự do, không cần đơn bác sĩ. Để tránh lạm dụng men tiêu hóa và men vi sinh gây hậu quả xấu cho cơ quan tiêu hóa và quá trình tăng trưởng của trẻ, dưới đây là lời khuyên của bác sĩ Lê Thu Phương (bác sĩ Nhi, Vinmec Hạ Long) dành cho các bố mẹ.
Để tránh gây hậu quả xấu cho cơ quan tiêu hóa và quá trình tăng trưởng của trẻ, bố mẹ cần hiểu về các chế phẩm hỗ trợ tiêu hóa
1. Cùng hỗ trợ điều trị rối loạn tiêu hóa của trẻ, vậy men vi sinh và men tiêu hóa khác nhau thế nào thưa bác sĩ?
Hiện nay, chúng ta đang có sự nhầm lẫn cơ bản khi gọi chung các chế phẩm hỗ trợ tiêu hóa bằng một từ là: men tiêu hóa. Thực chất có 2 nhóm với công dụng không giống nhau.
Men tiêu hóa (hay còn gọi là enzym) là các loại men do chính các tuyến trong cơ thể tiết ra, có tác dụng để tiêu hóa và hấp thu thức ăn.Men vi sinh là các chế phẩm tổng hợp giúp bổ sung các vi khuẩn có lợi, nhằm tạo nên sự cân bằng vi khuẩn trong hệ tiêu hóa và ức chế các vi khuẩn có hại gây bệnh cũng như tiết độc tố.
2. Hậu quả khi bố mẹ lạm dụng chế phẩm hỗ trợ tiêu hóa cho trẻ nhỏ
Việc nhầm lẫn giữa hai loại men trên, hoặc không biết mình đang cho con dùng loại gì sẽ khiến cho tình trạng tiêu hóa của trẻ không được cải thiện, thậm chí ngày càng tồi tệ hơn.Khi dùng men trong một thời gian dài mà tình trạng biếng ăn không được cải thiện, thậm chí con còn bị tiêu chảy cấp, mệt mỏi, suy nhược.Cơ thể “lười biếng” không sản sinh ra men tiêu hóa, lâu dần sẽ giảm công suất và trở nên đình đốn. Lúc này, cơ thể bé sẽ phải phụ thuộc suốt đời vào men tiêu hóa được đưa vào. Thời gian sử dụng men tiêu hóa mỗi đợt không nên quá 10-15 ngày.
3. Vậy trong trường hợp nào ta nên dùng men tiêu hóa, men vi sinh cho trẻ?
3.1 Với men tiêu hóa
Nên khi:
- Trong một số trường hợp cụ thể, em bé biếng ăn kèm theo suy dinh dưỡng, đi ngoài phân sống…thì chúng ta có thể dùng men tiêu hóa.
- Các trường hợp giảm tiết dịch men tiêu hóa, bệnh nhân bị chứng thiểu toan, giảm toan trong dạ dày, bệnh nhân bị viêm dạ dày thể teo đét… dùng men tiêu hóa thực sự hữu dụng.
- Trường hợp hay bị rối loạn tiêu hóa, bụng ậm ạch, ăn lâu tiêu, một chút men tiêu hóa có thể sẽ có lợi.
- Người mới ốm dậy, người thể lực yếu trong những ngày đầu tiên, nên dùng men tiêu hóa để việc tiêu hóa được bình thường, giúp cơ thể hồi phục nhanh.
Không nên khi:
- Với những trẻ bình thường có biểu hiện chán ăn không nên dùng men tiêu hóa dưới dạng thuốc vì ít có tác dụng. Trường hợp cần dùng phải tuân theo sự chỉ định của thầy thuốc.
- Trẻ dưới 6 tháng tuổi không nên uống men tiêu hóa vì ở độ tuổi này hệ tiêu hóa của trẻ chưa ổn định
- Không được dùng liên tục, kéo dài, thời gian dùng chỉ tối đa là 2 tuần
- Không nên dùng trước bữa ăn, cũng không nên dùng sau khi ăn chừng 2 tiếng đồng hồ. Tốt nhất dùng cùng bữa ăn hoặc ngay sau ăn.
- Trường hợp bị sống phân hoặc bị tiêu chảy có đau bụng kèm theo, trường hợp đại tiện phân có máu hoặc nôn ra máu, bị rối loạn tiêu hóa do nhiễm độc các hợp chất hóa học hoặc bị bỏng axit cũng tuyệt đối tránh xa sản phẩm này.
3.2 Với men vi sinh
Nên sử dụng men vi sinh khi:
- Men vi sinh được chỉ định dùng sau khi sự cân bằng trong hệ tạp khuẩn ruột bị đảo lộn dẫn đến rối loạn tạp khuẩn (thường gặp ở người bệnh vừa điều trị kháng sinh), với biểu hiện đi ngoài phân sống, tiêu chảy, khó tiêu, trướng bụng, rối loạn tiêu hóa… Men vi sinh có thể dùng dài ngày.
- Muốn tăng khả năng hấp thu vitamin của đường ruột; tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể; ngăn ngừa và giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ, bệnh tiêu chảy do nhiễm vi khuẩn,…
- Dùng trực tiếp hoặc pha với nước đun sôi để nguội để uống.
- Nên uống men vi sinh sau khi uống kháng sinh khoảng 2 tiếng, tránh việc vi khuẩn có lợi vô tình bị kháng sinh tiêu diệt nếu dùng 2 thuốc và men vi sinh sát giờ nhau.
Không nên sử dụng men vi sinh khi:
- Không nên pha men vi sinh vào nước, cháo hay sữa còn nóng bởi nhiệt độ cao sẽ làm giảm hoạt lực của men vi sinh.
- Không pha men vi sinh buổi sáng uống buổi chiều, vì như thế vi sinh bị chết sẽ không có tác dụng.
Kết luận
Việc phân biệt men tiêu hóa và men vi sinh thực ra vô cùng đơn giản nhưng không phải ai cũng biết. Cần phải nhấn mạnh rằng việc phân biệt này là đơn giản nhưng không có nghĩa là nó không quan trọng.
Ngược lại, những hiểu biết đúng đắn về hai khái niệm này giúp chúng ta ý thức được việc dùng nhầm lẫn, dùng sai hoặc lạm dụng hai loại chế phẩm này có thể đem lại hậu quả xấu đối với sức khỏe của chúng ta.
Vì thế, khi lựa chọn sản phẩm men vi sinh hoặc men tiêu hóa cho bé yêu, các mẹ cần chú ý nhé.
*Theo Livestrong, Viện học ứng dụng, Pediaa
